(Deutsche Version unten)
Wśród gości znaleźli się prof. dr Heinz Bierbaum, przewodniczący zarządu Fundacji im. Róży Luksemburg, minister pełnomocny Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie Robert Rohde, posłanka do Bundestagu Caren Lay, posłanki i poseł na Sejm RP: Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Daria Gosek-Popiołek, Małgorzata Prokop-Paczkowska, Maciej Konieczny, Katarzyna Ueberhan, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych OPZZ Piotr Ostrowski, przedstawiciele organizacji partnerskich z Polski, Litwy, Łotwy i Estonii.
Jak to się zaczęło
Biuro regionalne zostało otwarte 21 maja 2003 roku przez Evelin Wittich, ówczesną dyrektorkę zarządzającą Fundacji im. Róży Luksemburg, Gesine Lötzsch, posłankę do Bundestagu i André Brie, posła do Parlamentu Europejskiego. Minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz przesłał pisemne pozdrowienia. Senator prof. Maria Szyszkowska i Andrzej Ziemski, przewodniczący Polskiej Partii Socjalistycznej osobiście uczestniczyli w otwarciu.
Główna księgowa Agnieszka Wesołowska była obecna na otwarciu 20 lat temu: Jeszcze dobrze pamiętam ceremonię otwarcia naszego biura. Było to krótko przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Uroczystość odbywała się pod hasłem "Europejska wizja i sprawiedliwość społeczna".
Solidarność w czasach kryzysu
Temat ten do dzisiaj nie stracił na aktualności. "Dziś stoimy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. A sprawiedliwość społeczna jest dzisiaj ważniejsza niż kiedykolwiek" - podkreślił dr Achim Kessler, który od października 2022 roku kieruje biurem regionalnym w Warszawie. "Dlatego nasze dzisiejsze obchody odbywają się pod hasłem "Solidarność w czasach kryzysu".
Program Fundacji im. Róży Luksemburg w Polsce, Estonii, na Łotwie i Litwie obejmuje wiele tematów: pamięć o okrucieństwach popełnionych przez Niemców podczas wojny, prawa kobiet, osób queer i uchodźców, zmiany klimatyczne, historię ruchu robotniczego i socjalistycznego oraz, co nie mniej ważne, lewicową teorię społeczną.
Zwracając się do organizacji partnerskich, Achim Kessler powiedział: "Z niecierpliwością czekamy na kontynuację naszej udanej współpracy. I proszę o podzielenie się z nami sugestiami i propozycjami dotyczącymi przyszłych projektów. Ponieważ zawsze staramy się aktualizować nasz program, jest to szczególnie ważne w czasach kryzysu". Podkreślił: "Pokonamy konsekwencje kryzysu tylko dzięki międzynarodowej solidarności. Na przykład strajk w niemieckim Amazonie będzie nieskuteczny, jeśli firma swoich klientów będzie zaopatrywać z Polski. Dlatego też osobiście życzę sobie lepszej współpracy w przyszłości pomiędzy politykami lewicy, związkami zawodowymi, organizacjami społecznymi i organizacjami praw człowieka ze wszystkich pięciu reprezentowanych tu dzisiaj krajów".
Praca zespołowa
Achim Kessler podziękował swoim poprzednikom, dr Holgerowi Polittowi i dr Joannie Gwiazdeckiej, za ich znaczący wkład w sukces biura. Dużymi brawami została nagrodzona dotychczasowa praca całego zespołu - Agnieszki Wesołowskiej, Magdaleny Sawy, Joanny Najdy, dr Piotra Janiszewskiego, Krzysztofa Kwatra, Krzysztofa Barana i Krzysztofa Pilawskiego. Jednocześnie A. Kessler podkreślił, że jest ona również niezbędna dla pracy biura w przyszłości.
Byli i długoletni towarzysze
Minutą ciszy uczestnicy wydarzenia uczcili osoby zmarłe, z którymi biuro ściśle współpracowało - Feliksa Tycha, historyka ruchu robotniczego, członków ruchu oporu w okresie okupacji hitlerowskiej, Krystynę Kulpińską-Całę i prof. Krzysztofa Dunin-Wąsowicza, przewodniczące stowarzyszenia "Dzieci Holocaustu w Polsce" Annę Drabik i prof. Aleksandrę Leliwę-Kopystyńską, przewodniczącego OPZZ Jana Guza, feministkę, wicepremier i minister polityki społecznej Izabelę Jarugę-Nowacką, przewodniczącą Demokratycznej Unii Kobiet Renatę Berent-Mieszczanowicz. Kilka dni przed rocznicą zmarła Susanne Kramer-Drużycka, była koordynatorka projektów Fundacji im. Róży Luksemburg w Warszawie.
"Współpracowaliśmy z wieloma osobami i organizacjami partnerskimi. Pamiętam wydarzenia z Robertem Biedroniem, Adrianem Zandbergiem i Krzysztofem Śmiszkiem, którzy wtedy byli młodymi działaczami, a dziś są znanymi politykami" - powiedziała Agnieszka Wesołowska. Robert Biedroń, twórca kampanii "Przeciw Homofobii", jest obecnie współprzewodniczącym partii Nowa Lewica i europosłem. Adrian Zandberg jest współprzewodniczącym partii "Razem" i, podobnie jak Krzysztof Śmiszek, posłem na Sejm.
Heinz Bierbaum
Głównym mówcą podczas jubileuszu był prof. Heinz Bierbaum, przewodniczący zarządu Fundacji im. Róży Luksemburg. W swoim przemówieniu podkreślił potrzebę silnych ruchów strajkowych w celu przeciwdziałania spadkowi płac realnych. Kompleksowemu kryzysowi społecznemu i grożącej katastrofie klimatycznej można skutecznie przeciwdziałać jedynie poprzez fundamentalną zmianę systemu. Tekst przemówienia można znaleźć tutaj.
Maciej Konieczny
Poseł Maciej Konieczny (Razem) podkreślił, że wielu znaczących przedstawicieli lewicy zdobyło swoją wiedzę z zakresu polityki i ekonomii dzięki projektom Fundacji im. Róży Luksemburg: "To jest trwałe dziedzictwo działalności Fundacji im. Róży Luksemburg w Polsce".
Maciej Konieczny mówił o swoich osobistych relacjach z Fundacją: "Od 2005 roku Fundacja im. Róży Luksemburg towarzyszyła mi - jako działaczowi organizacji lewicowych - w ATTAC, a następnie w Związku Młodzieży Socjalistycznej. Dzięki projektom wspieranym przez Fundację im. Róży Luksemburg dowiedziałem się wiele o demokratycznym socjalizmie i alternatywach dla kapitalizmu, o feminizmie i prawach osób LGBTQIA".
Piotr Ostrowski
"To już 20 udanych lat" - podsumował przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych OPZZ dr Piotr Ostrowski. "Nasza współpraca układa się coraz lepiej. Już pierwszego dnia Achim - jako dyrektor biura w Warszawie - uczestniczył w otwarciu wystawy poświęconej działalności związków zawodowych w czasie okupacji hitlerowskiej. Od tego czasu zrealizowaliśmy wiele innych wspólnych projektów".
Krystyna Kacpura
Krystyna Kacpura, prezeska zarządu Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, FEDERA, podkreśliła, że prawa kobiet od samego początku były jednym z głównych priorytetów biura Fundacji w Warszawie: "Wsparcie Fundacji pomogło nam przetrwać najtrudniejszy okres. Liczymy na dalszą współpracę w walce o prawa kobiet, w tym prawa reprodukcyjne".
Grzegorz Pietruczuk
Warszawskie biuro znajduje się na Bielanach od ponad 10 lat. "To dla nas zaszczyt - zapewnił burmistrz Bielan Grzegorz Pietruczuk. Przypomniał wspólne projekty z Fundacją im. Róży Luksemburg, w tym projekty dotyczące tradycji spółdzielczości mieszkaniowej. Jako temat do dalszej współpracy Grzegorz Pietruczuk zaproponował kwestie związane z integracją uchodźców wojennych z Ukrainy.
Jolanta Bielskiene
Dr Jolanta Bielskene z Instytutu Krytycznego Myślenia "Demos" z Wilna na Litwie mówiła o serii lewicowych debat i pierwszej publikacji tekstów Róży Luksemburg w języku litewskim.
Kristine Gariana
Kristine Garina, przewodnicząca zarządu MOZAIKA, wpływowej organizacji reprezentującej interesy osób LGBTQIA na Łotwie, zaprezentowała książkę o historii osób queer na Łotwie jako ostatni wspólny projekt.
Manny De Guerre
Manny De Guerre od wielu lat walczy o prawa osób LGBT w Rosji. Po rosyjskiej agresji na Ukrainę uciekła do Tallina. Tam założyła organizację "Q-Space", która swoimi projektami zwraca się do osób queer ze wszystkich grup językowych. Działa również w rosyjskojęzycznej mniejszości w Estonii, która znajduje się pod wpływem homofobicznej propagandy rosyjskich mediów.
Mieszkanie nie jest towarem, ale prawem człowieka!
Drugą część jubileuszowego wydarzenia stanowiła dyskusja panelowa na temat polityki mieszkaniowej z udziałem posłanki do Bundestagu Caren Lay (DIE LINKE), posłanki na Sejm Darii Gosek-Popiołek (Razem) oraz przewodniczącego Ruchu Sprawiedliwości Społecznej Piotra Ikonowicza. Dyskusję moderowała Zuzanna Dąbrowska, dziennikarka dziennika "Rzeczpospolita". Przypomniała, że Ratusz dzielnicy Bielany mieści się przy ulicy Stefana Żeromskiego, nazwanej tak na cześć pisarza, który sto lat temu nawoływał do nowoczesnego, przystępnego cenowo mieszkalnictwa dla wszystkich, propagując swoją ideą "szklanych domów". Ale nawet po 100 latach, powiedział, kwestia ta jest nadal palącym problemem społecznym, który wciąż rośnie w siłę. Paneliści zauważyli, że mieszkania stają się coraz bardziej deficytowe, nie tylko dla osób o niskich dochodach, ale także dla tych o średnich dochodach. Ceny kupna i wynajmu mieszkań szybko rosły, ponieważ mieszkania stały się przedmiotem spekulacji: duże międzynarodowe fundusze inwestycyjne masowo kupują mieszkania w dużych miastach.
Caren Lay zwróciła uwagę, że czynsze w Niemczech wzrosły o 40 procent. Jest to dramatyczne, ponieważ połowa ludzi w Niemczech mieszka w wynajmowanych mieszkaniach. Ostatnio wzrosły również czynsze za mieszkania w regionach wiejskich. Ten katastrofalny rozwój nie nastąpił sam z siebie, tylko przyczyniły się do niego ostatnie rządy federalne poprzez uczynienie mieszkań przedmiotem spekulacji.
Daria Gosek-Popiołek zwróciła uwagę, że czynsze za mieszkania w centrach polskich miast rosną, ponieważ są one wynajmowane turystom po wysokich cenach, co przyspiesza gentryfikację dzielnic miast, na przykład Nowej Huty w Krakowie. Polska konstytucja teoretycznie gwarantuje "dach nad głową", ale ten wymóg konstytucyjny jest ignorowany przez rząd, ponieważ nie ma programów dotyczących polityki mieszkaniowej. Sytuacja w Polsce nie jest tak zła jak w Niemczech, natomiast brak ochrony prawnej najemców jest dużym problemem.
Piotr Ikonowicz powiedział, że zmiana prawa oznaczała, że w Polsce nawet osoby potrzebujące ochrony mogą zostać wyrzucone z mieszkania. Po protestach Trybunał Konstytucyjny orzekł jednak, że jest to niezgodne z konstytucją.
Na pytanie, co należy z tym zrobić, wszyscy uczestnicy dyskusji udzielili podobnych odpowiedzi: należy powstrzymać prywatyzację mieszkań przez miasta i gminy, ograniczyć spekulacje międzynarodowych funduszy inwestycyjnych i wprowadzić ustawowy limit czynszów. Ponadto konieczne są programy dotyczące budownictwa czynszowego finansowane z budżetu państwa.
Daria Gosek-Popiołek domagała się przywrócenia na rynek mieszkaniowy mieszkań wynajmowanych na krótki czas, np. turystom. Samorządy muszą być bardziej zaangażowane w kształtowanie polityki mieszkaniowej. Samo państwo musi być mocno zaangażowane w rynek mieszkaniowy i musi nastąpić powrót do wcześniejszych rozwiązań, opartych na silniejszych spółdzielniach mieszkaniowych.
W przypadku Niemiec, Caren Lay wezwała do wywłaszczenia lub odkupienia sprywatyzowanych przedsiębiorstw mieszkaniowych i prawnego ograniczenia czynszów. Również w Niemczech należy wzmocnić spółdzielnie mieszkaniowe. Prawo do mieszkania powinno zostać włączone do konstytucji jako prawo człowieka. Ponadto należy przeciwdziałać problemowi rosnących cen gruntów w wyniku spekulacji gruntami poprzez odkup gruntów przez miasta.
Caren Lay zwróciła uwagę na wspólną płaszczyznę, która istnieje w całej Europie w odniesieniu do sytuacji najemców. Ogólnoeuropejska współpraca jest pilnie potrzebna, aby przeciwstawić się silnym przeciwnikom, takim jak międzynarodowi miliarderzy i duże korporacje. Wiele problemów można rozwiązać tylko we współpracy z europejskim ruchem najemców na poziomie europejskim. Gdyby na przykład udało się zakazać spekulacji mieszkaniami w jednym kraju, inwestorzy po prostu rzuciliby się na mieszkania w innych krajach europejskich. Ofensywna lewicowa polityka mieszkaniowa jest też ważnym tematem w obliczu wyborów do Parlamentu Europejskiego.
Solidarität in Zeiten der Krise!
20 Jahre Rosa-Luxemburg-Stiftung in Warschau
100 Gäste aus Polen, Litauen, Lettland, Estland und Deutschland feierten am 25. Mai im Rathause des Warschauer Stadtteils Bielany das 20. Jubiläum des Regionalbüros der Stiftung in Polen.
Unter den Gästen waren Prof. Heinz Bierbaum, Vorstandsvorsitzender der Rosa-Luxemburg-Stiftung, der Gesandte der Bundesrepublik Deutschland in Warschau, Robert Rohde, die Bundesabgeordnete Caren Lay, die Sejm-Abgeordneten Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Daria Gosek-Popiołek, Małgorzata Prokop-Paczkowska, Maciej Konieczny, Katarzyna Ueberhan, der Vorsitzende des Gewerkschaftsdachverbandes OPZZ, Piotr Ostrowski, Vertreter*innen von Partnerorganisationen aus Polen, Litauen, Lettland und Estland.
Wie es anfing
Das Regionalbüro wurde am 21. Mai 2003 durch Evelin Wittich, die damalige Geschäftsführerin der Rosa-Luxemburg-Stiftung, die Bundestagsabgeordnete Gesine Lötzsch und den Europaabgeordneten André Brie eröffnet. Außenminister Włodzimierz Cimoszewicz schickte ein schriftliches Grußwort. Die Senatorin Prof. Maria Szyszkowska und Andrzej Ziemski, Vorsitzender der Polnischen Sozialistischen Partei nahmen an der Eröffnung persönlich teil.
Chef-Buchhalterin Agnieszka Wesołowska war von 20 Jahren bei der Eröffnung dabei: „Ich erinnere mich noch gut an die Eröffnungsfeier unseres Büros. Polen stand damals kurz vor dem Beitritt zur Europäischen Union. Die Feier stand unter dem Motto ‚Europäische Vision und soziale Gerechtigkeit‘.“
Solidarität in Zeiten der Krise
Dieses Thema hat bis heute nicht an Aktualität verloren. „Heute stehen wir vor einer Wahl zum Europarlament. Und soziale Gerechtigkeit ist heute mehr denn je ein großes Problem“, betonte Dr. Achim Kessler, der seit Oktober 2022 das Regionalbüro in Warschau leitet. „Deshalb steht unsere Feier heute unter dem Motto ‚Solidarität in Zeiten der Krise‘.“
Das Programm der Rosa-Luxemburg-Stiftung in Polen, Estland, Lettland und Litauen umfasst viele Themen: Die Erinnerung an die Gräuel, die Deutsche während des Krieges verübt haben. Die Rechte von Frauen, queeren Menschen und Geflüchteten, der Klimawandel, die Geschichte der Arbeiter- und sozialistischen Bewegung und nicht zuletzt linke Gesellschaftstheorie.
An die Partnerorganisationen gewandt sagte Achim Kessler: „Wir freuen uns auf die Fortsetzung unserer erfolgreichen Zusammenarbeit. Und ich bitte, Sie uns Ihre Vorschläge und Anregungen für zukünftige Projekte mitzuteilen. Denn wir bemühen uns, unser Programm immer zu aktualisieren, das gilt besonders in Zeiten der Krise.“ Er betonte: „Die Folgen der Krise werden wir nur durch internationale Solidarität bewältigen. Ein Streik bei Amazon in Deutschland bleibt beispielsweise wirkungslos, wenn das Unternehmen seine Kunden dann aus Polen beliefert. Deshalb wünsche ich mir persönlich für die Zukunft eine bessere Zusammenarbeit zwischen linken Politikerinnen und Politikern, Gewerkschaften, sozialen und Menschenrechtsorganisationen aus allen fünf Ländern, die heute hier vertreten sind.“
Teamwork
Achim Kessler dankte seinen beiden Vorgängern Dr. Holger Politt und Dr. Joanna Gwiazdecka für ihren maßgeblichen Beitrag zum Erfolg des Büros. Unter großem Beifall würdigte er die Leistung des gesamten Teams, Agnieszka Wesołowska, Magdalena Sawa, Joanna Najda, Dr. Piotr Janiszewski, Krzysztof Kwater, Krzysztof Baran und Krzysztof Pilawski, als unverzichtbar für die zukünftige Arbeit des Büros.
Ehemalige und langjährige Weggefährten
Mit einer Schweigeminute ehrten die Teilnehmer der Veranstaltung verstorbene Personen, mit denen das Büro eng zusammengearbeitet hat. Unter ihnen waren Prof. Feliks Tych, Historiker der Arbeiterbewegung, die Mitglieder der Widerstandsbewegung während der Nazi-Besatzung, Krystyna Kulpińska-Cała und Prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz, die Vorsitzenden des Vereins „Kinder des Holocaust in Polen“, Anna Drabik und Prof. Aleksandra Leliwa-Kopystyńsk, der Vorsitzende des Gewerkschaftsdachverbandes OPZZ, Jan Guz, die Feministin, Vizepremierministerin und Ministerin für Sozialpolitik, Izabela Jaruga-Nowacka, die Vorsitzende der Demokratische Frauenunion, Renata Berent-Mieszczanowicz. Wenige Tage vor dem Jubiläum verstarb Susanne Kramer-Drużycka, ehemalige Projektkoordinatorin der Rosa-Luxemburg-Stiftung in Warschau.
„Wir haben mit vielen Menschen und Partnerorganisationen zusammengearbeitet. Ich erinnere mich an Veranstaltungen mit Robert Biedroń, Adrian Zandberg und Krzysztof Śmiszek, die damals junge Aktivisten waren und heute bekannte Politiker sind“, sagte Agnieszka Wesołowska. Robert Biedroń, Gründer der Kampagne „Gegen Homophobie“ ist heute Co-Vorsitzender der Partei „Nowa Lewica“ und Europaabgeordneter. Adrian Zandberg ist Co-Vorsitzender der Partei „Razem“ und ebenso wie Krzysztof Śmiszek Abgeordneter des Sejm.
Heinz Bierbaum
Hauptredner des Jubiläums war Prof. Heinz Bierbaum, Vorsitzender des Vorstands der Rosa-Luxemburg-Stiftung. In seiner Rede betonte er die Notwendigkeit von starken Streikbewegungen, um den sinkenden Reallöhnen entgegenzuwirken. Der umfassenden sozialen Krise und der drohenden Klimakatastrophe sei nur durch einen grundlegenden Systemwechsel erfolgreich zu begegnen. Den Wortlaut seiner Rede finden sie hier.
Maciej Konieczny
Der Sejm-Abgeordnete Maciej Konieczny (Razem) betonte, dass viele bedeutende Personen der Linken im Rahmen von Projekten der Rosa-Luxemburg-Stiftung, Kenntnisse im Bereich Politik und Wirtschaft erworben haben: „Das ist das bleibende Erbe der Aktivitäten der Rosa-Luxemburg-Stiftung in Polen.“
Maciej Konieczny erzählte von seiner persönlichen Beziehung zur Stiftung: „Seit 2005 werde ich von der Rosa-Luxemburg-Stiftung als Aktivist in linken Organisationen begleitet, bei ATTAC und dann im Jugendsozialistenverband. Durch Projekte, die die Rosa-Luxemburg-Stiftung unterstützt hat, habe ich viel über demokratischen Sozialismus und Alternativen zum Kapitalismus, über Feminismus und LGBTQIA-Rechte gelernt“.
Piotr Ostrowski
„Es waren 20 erfolgreiche Jahre“, resümierte der Vorsitzende des Gewerkschaftsdachverbandes OPZZ, Dr. Piotr Ostrowski. „Unsere Zusammenarbeit wird immer besser. An seinem ersten Tag als Büroleiter in Warschau nahm Achim an der Eröffnung einer Ausstellung über die Aktivitäten der Gewerkschaften während der Nazi-Besatzung teil. Seitdem haben wir viele weitere gemeinsame Projekte realisiert“.
Krystyna Kacpura
Krystyna Kacpura, Geschäftsführerin der Föderation für Frauen- und Familienplanung, FEDERA, betonte, dass Frauenrechte von Anfang an eine der Hauptprioritäten des Stiftungsbüros in Warschau waren: „Die Unterstützung der Stiftung hat uns geholfen, die schwierigste Zeit zu überstehen. Wir zählen auf eine weitere Zusammenarbeit, denn der Kampf für die Rechte der Frauen, einschließlich der reproduktiven Rechte, geht weiter.“
Grzegorz Pietruczuk
Der Sitz des Warschauer Büros befindet sich seit über 10 Jahren im Warschauer Stadtteil Bielany. „Das ist eine Ehre für uns“, versicherte der Bürgermeister von Bielany, Grzegorz Pietruczuk. Er erinnerte an gemeinsame Projekte mit der Rosa-Luxemburg-Stiftung, darunter Projekte zur Tradition der Wohnungsbaugenossenschaften. Grzegorz Pietruczuk schlug als Thema für die weitere Zusammenarbeit die Probleme im Zusammenhang mit der Integration von Kriegsflüchtlingen aus der Ukraine vor.
Jolanta Bielskiene
Dr. Jolanta Bielskene vom Institut für Kritischen Denken, „Demos“, aus Vilnius in Litauen sprach über eine Reihe linker Debatten und die erstmalige Veröffentlichung von Rosa Luxemburgs Texten auf Litauisch.
Kristine Gariana
Kristine Garina, die Vorstandsvorsitzende von MOZAIKA, einer einflussreichen Organisation, die Interessen von LGBTQIA-Menschen in Lettland vertritt, stellte als letztes gemeinsames Projekt das Buch zur Geschichte queerer Menschen in Lettland vor.
Manny De Guerre
Manny De Guerre kämpft seit vielen Jahren für die Rechte von LGBT-Menschen in Russland. Nach der russischen Aggression gegen die Ukraine floh sie nach Tallinn. Dort gründete sie die Organisation „Q-Space“, die sich mit ihren Projekten an queere Menschen aus allen Sprachgruppen wendet. Sie agiert aber auch in der russischsprachigen Minderheit in Estland, die von der homophoben Propaganda der russischen Medien beeinflusst wird.
Wohnen ist keine Ware, sondern ein Menschenrecht!
Den zweiten Teil der Jubiläumsveranstaltung bildete eine Podiumsdiskussion zum Thema Wohnungspolitik, an der die Abgeordnete des Bundestages, Caren Lay (DIE LINKE), die Abgeordnete des Sejm, Daria Gosek-Popiołek (Razem), und der Vorsitzende der Bewegung für Soziale Gerechtigkeit, Piotr Ikonowicz, teilnahmen. Zuzanna Dąbrowska, Journalistin der Tageszeitung „Rzeczpospolita“, moderierte die Diskussion. Sie erinnerte daran, dass sich das Rathaus Bielany in der Stefan-Żeromskiego-Straße befindet, benannt nach einem Schriftsteller, der vor hundert Jahren mit seiner Idee der „Glashäuser“ moderne, günstige Wohnungen für alle Menschen gefordert hatte. Doch auch nach 100 Jahren sei das Thema noch immer ein drängendes soziales Problem, das an Schärfe immer weiter zunehme. Die Diskussionsteilnehmer stellten fest, dass Wohnraum nicht nur für Menschen mit niedrigem, sondern auch mit mittlerem Einkommen immer knapper werde. Die Preise für den Kauf und das Mieten von Wohnungen stiegen rasant, weil Wohnungen zum Gegenstand von Spekulationen gemacht wurden: Große internationale Investmentfonds kaufen massenhaft Wohnungen in Großstädten.
Caren Lay wies darauf hin, dass die Mieten in Deutschland um 40 Prozent gestiegen seien. Das sei dramatisch, weil die Hälfte der Menschen in Deutschland in Mietwohnung lebt. Neuerdings würden auch die Mieten für Wohnungen in ländlichen Regionen steigen. Diese katastrophale Entwicklung sei nicht von selbst entstanden, sondern von den letzten Bundesregierungen erzeugt worden, indem sie Wohnungen zum Gegenstand der Spekulation gemacht hätten.
Daria Gosek-Popiołek wies darauf hin, dass die Mieten für Wohnungen in ponischen Innenstädten stiegen, weil sie teuer an Touristen vermietet würden, Dies beschleunige die Gentrifizierung von Stadtteilen, zum Beispiel Nowa Huta in Krakau. Die polnische Verfassung garantiere zwar theoretisch „ein Dach über dem Kopf“, aber dieses Verfassungsgebot würde von der Regierung ignoriert, denn es gebe keine wohnungspolitischen Programme. Die Situation in Polen sei zwar noch nicht so schlimm wie in Deutschland, ein großes Problem sei jedoch der fehlende Rechtsschutz für Mieter*innen.
Piotr Ikonowicz sagte, dass eine Gesetzesänderung dazu geführt habe, dass in Polen sogar Schutzbedürftige aus ihren Wohnungen geworfen werden könnten. Nach Protesten hätte das Verfassungsgericht allerdings entschieden, dass dies gegen die Verfassung verstoße.
Auf die Frage, was dagegen zu tun sei, antworteten alle Teilnehmer*innen der Diskussion ähnlich: Die Privatisierung von Wohnungen durch Städte und Gemeinden müsse beendet, die Spekulationen der internationalen Investmentfonds eingeschränkt und eine Mietobergrenze gesetzlich festgelegt werden. Außerdem seien aus dem Staatshaushalt finanzierte Mietwohnungsbauprogramme erforderlich.
Daria Gosek-Popiołek forderte, dass Wohnungen, die für kurze Zeit zum Beispiel an Touristen vermietet würden, wieder auf den Wohnungsmarkt gebracht werden müssten. In die Gestaltung der Wohnungspolitik müssten die Selbstverwaltungen stärker einbezogen werden. Der Staat selbst müsse sich stark auf dem Wohnungsmarkt engagieren und es bedürfe einer Rückkehr zu früheren Verhältnissen mit stärkeren Wohnungsbaugenossenschaften.
Für Deutschland forderte Caren Lay, die Enteignung oder den Rückkauf von privatisierten Wohnungsgesellschaften und eine gesetzliche Begrenzung der Mietpreise. Auch in Deutschland müssten Wohnungsbaugenossenschaften gestärkt werden. Als Menschenrecht müsste das Recht auf Wohnen in die Verfassung aufgenommen werden. Außerdem müsse durch den Rückkauf von Grundstücken durch Städte dem Problem der wachsenden Grundstückspreise durch Grundstückspekulation entgegengetreten werden.
Caren Lay wies auf die Gemeinsamkeiten hin, die es in ganz Europa hinsichtlich der Situation von Mieter*innen gebe. Eine europaweite Kooperation sei dringend notwendig gegen starke Gegner wie internationale Milliardäre, große Konzerne. Viele Probleme seien nur in Zusammenarbeit mit der europäischen Mieter*innenbewegung auf Europaebene zu lösen. Denn wenn es beispielsweise in einem Land gelänge, die Spekulation mit Wohnraum zu verbieten, dann würden sich die Investoren einfach auf die Wohnungen in den anderen europäischen Ländern stürzen. Für die Wahlen zum Europaparlament sei eine offensive linke Wohnungspolitik ein wichtiges Thema.